Foto: Wal, AS.J.v.d., 1981, RKD, 221619

Het Raadhuis van Usquert werd gebouwd tussen 1928 en 1930 naar een ontwerp van H.P. Berlage. Berlage had een voorliefde voor eerlijke bouwkunst in juiste proporties, waarin de materialen baksteen, beton en ijzer voor zichzelf spraken en niet werden verborgen.
Het raadhuis is tot in detail bewaard is gebleven en van architectuurhistorisch belang vanwege de eenheid van het exterieur en het interieur, aldus de vereniging Hendrick de Keyser (www.hendrickdekeyser.nl), die sinds 1990 eigenaar is van het Raadhuis. De door de LOV gefabriceerde meubelen zijn gerestaureerd en staan veilig opgeslagen. Deze worden na de restauratie van de vloeren weer terug geplaatst.

Het Raadhuis van Usquert werd gebouwd tussen 1928 en 1930 naar een ontwerp van H.P. Berlage. Berlage had een voorliefde voor eerlijke bouwkunst in juiste proporties, waarin de materialen baksteen, beton en ijzer voor zichzelf spraken en niet werden verborgen.
Het raadhuis is tot in detail bewaard is gebleven en van architectuurhistorisch belang vanwege de eenheid van het exterieur en het interieur, aldus de vereniging Hendrick de Keyser (www.hendrickdekeyser.nl), die sinds 1990 eigenaar is van het Raadhuis. De door de LOV gefabriceerde meubelen zijn gerestaureerd en staan veilig opgeslagen. Deze worden na de restauratie van de vloeren weer terug geplaatst.

Op 18 juli 1928 werd Berlage als architect door de gemeenteraad van Usquert aangezocht. Op dat moment verbleef hij in het buitenland. Berlage had zijn schoonzoon en architect Emil Strasser verzocht ‘die toevallig toch een dezer dagen in Groningen moet zijn in loco eenige inlichtingen in te winnen en de plaatst voor de bouw in ogenschouw te nemen’.
Bij terugkeer had Berlage aan B en W kenbaar gemaakt ‘gaarne het ontwerpen van het door u bedoelde Gemeentehuis te aanvaarden’.  

Tijdens de bouw bleek de toren voor het gevoel van de bouwmeester echter niet spannend genoeg te zijn. Een budget voor een verhoging van twee meter was er niet, zodat Berlage de meerkosten voor eigen rekening nam.  Naar aanleiding van het extra werk werd de aannemer firma Timmer en Nanninga verzocht om werkloze timmerlieden uit Usquert aan te nemen. Het standaardloon was 55 cent, maar ook het aanbod van 70 cent werd door de Usquerters geweigerd. Er volgden nog meer discussies over werknemers, arbeidsvoorwaarden e.a., welke ook allen weer werden opgelost.

 

B en W verzocht Berlage in 1929 ook de meubels voor de raadzaal en de burgemeesterskamer te ontwerpen. De architect stelde voor om LOV in de arm te nemen wegens de goede naam die het Oosterbeekse bedrijf had. Twaalf jaar eerder had LOV ook al betimmeringen voor Berlage’s  jachtslot De Hoge Veluwe mogen leveren.  Samen bezochten zij de meubelfabriek LOV om te kijken welk assortiment zij voerden. Op 9 november stuurde LOV een opdrachtbevestiging voor de meubilering van de raadzaal, kamer van de burgemeester, maar ook voor de secretarie, de commissiekamer, de spreekkamer en de kamer van de veldwachter.

Alle meubels zouden worden uitgevoerd in licht gebeitst eikenhout, afgezet met zwart. De zitmeubelen zouden worden gestoffeerd met stof van maximaal € 3,50 per m. Naast de meubelen leverde LOV ook vloer-en tafelkleden en verschillende soorten verlichtingselementen. De tapijten zijn een ontwerp van Berlage en werden uitgevoerd door de LOV. De parketvloeren werden geleverd en gelegd door de firma Bruynzeel. De opdrachtbevestiging van de LOV besloot met de zin: ’Tenslotte zullen we de aangelegenheid armlegger van de feuteuils nader met dhr. Berlage bespreken’.

Berlage was namelijk niet geheel tevreden over een armstoel die ontworpen was door J.A. Muntendam in 1924 en bracht daar enkele wijzigingen in aan. Deze verandering ontlokte een briefwisseling met Gerrit Pelt die immers ook verstand had van meubelconstructies, en het eigenlijk niet helemaal eens was met Berlage’s eigenzinnige verandering . De armstoelen kregen een haaks teruglopende armleuning.

De hal, het trappenhuis en de spreekkamer hebben een  lambrisering van 180 cm hoog, uitgevoerd in grijs gele, rode en zwarte tegels. De vloer is voorzien van grijze en groene tegels. Deze zijn vervaardigd door  ‘de Porceleyne Fles’uit Delft.

De vloeren van de raadzaal en de commissiekamer waren uitgevoerd uit een magnesietmengsel waaraan een zeker percentage asfalt was toegevoegd dat als een pasta op de ondervloer werd uitgestreken waarna het snel uithardde. Deze Dermasvloeren waren in bijna elke kleur te verkrijgen en hadden een hoge kleurvastheid. Er werd in 1926 hoog opgegeven van deze vloer door een rubriek van ‘Het Vaderland’. Juist omdat deze vloeren asfalt bevatte moesten zij gerenoveerd worden. Dat is in 2021 ook voltooid

Redactie Stichting erfgoed meubelfabriek LOV

De foto’s zijn ons ter beschikking gesteld door het RKD, vereniging Hendrick de Keyser en uit eigen archief.

 

Bronnen:

  • Berlage in het Noorden, een raadhuis voor Usquert. Titus M. Eliëns. Uitgeverij de Kunst 2011
  • Berlage Usquert. Groninger museum 1980
  • LOV, een idealistische meubelfabriek. Karin Gaillard. Gemeentemuseum Arnhem 1991.


Openingstijden Het Raadhuis van Usquert:

Na de renovatie is het Raadhuis weer volledig ingericht met de meubelen die door de LOV zijn uitgevoerd. Sinds 2023 houdt Erfgoed Partners Groningen zitting in het Raadhuis. Dat betekent dat het Raadhuis dagelijks te bezichtigen is.

De toegang is gratis, maar een donatie is uiteraard welkom.

De openingstijden zijn: